De eendagsvlieg

Gisteren keek ik samen met lief naar een aflevering van ‘Seven worlds – one planet’ van de vermaarde bioloog en televisiemaker David Attenborough.

Dat doen wij graag: ons vergapen aan de wonderen der natuur - als het kan in levende lijve maar als het moet ook op tv. Soms valt mijn mond zelfs letterlijk open van verbazing bij weer een diersoort of natuurfenomeen dat ik totaal niet kende voordien. Het is bovendien een heerlijke en rustgevende manier om de dag af te sluiten en van mooie werkelijkheden te gaan dromen. Dat lijkt ons vaak zinvoller en aangenamer dan ons te ergeren aan het laatavondjournaal - dat mogelijk eerder voor slapeloze nachten of nachtmerries zorgt. En niet altijd even werkelijk of genuanceerd is, als je het mij vraagt.

Dus keken we naar deze prachtig in beeld gebrachte natuurdocumentaire. Er passeerden heel wat prachtexemplaren (wolven, Europese lynxen, pelikanen,…) maar bij de passage van een heel klein diertje gingen mijn aandachtstentakels echt volop overeind.

De eendagsvliegen. Wie kent ze niet? Onooglijke, kort levende insectjes. Niet bepaald charmant maar ook niet kwalijk. Verwaarloosbaar. Eigenlijk niet lelijk. In ons taalgebruik hebben ze de twijfelachtige eer te worden gebruikt als metafoor voor een artiest die slechts één succesje heeft gehad en weer snel vergeten wordt. 

Wat leerde ik nu gisteren? De mannelijke eendagsvlieg leeft zelfs geen dag! Hij wordt geboren en heeft dan drie uren de tijd om een vrouwtje te bevruchten vooraleer hij onherroepelijk zijn laatste adem uitblaast. Drie uren. Daar had ik niet van terug. Daar moest ik even van bekomen. De mond hing weer wijd open. Welke schepper verzint zoiets?

In de documentaire zie je de mannelijke eendagsvliegen massaal uitrukken om heel snel hun enige taak in het bestaan te vervullen. Geboren worden, vliegen, paren en sterven. In drie uur tijd. Dat is het dan. Ze moeten zich trouwens ook nog erg haasten om dit rond te krijgen. Die drie uren zijn dus ook nog eens een zenuwachtige bedoening. Want stel je voor dat  jouw enige taak binnen de jou toegemeten tijd ook nog eens mislukt. Dan heeft je ‘drie-urenleven’ helemaal geen zin gehad. Om te eten en zelf te genieten is er al helemaal geen tijd. Meer nog, deze insectjes kunnen zelfs niet eten: ze hebben gedegenereerde monddelen.

De vrouwtjes mogen een beetje langer leven want zij hebben een bijkomende taak: de eitjes gaan afzetten in het water. Er volgt geen ‘popstadium’: de eitjes ontwikkelen tot ‘nimfen’, net als bij sprinkhanen. Deze leven dus een hele tijd in het water – als ze niet worden opgevreten -  vooraleer ze ontwikkelen tot de vlieg die maar heel even mag proeven van het bestaan.

Ik zit daar nu echt al een hele dag mee in mijn hoofd. Wat is nu het nut van zulk leven, vroeg ik me af. Dat werd in de documentaire niet vermeld maar ik had wel een idee dat snel bevestigd werd via mister Google: eendagsvliegen dienen als voedsel voor andere dieren.

De eendagsvlieg. Het ultieme beeld van vergankelijkheid en nederigheid. Leven om te paren en opgegeten te worden. En zelf geen vlieg kwaad te doen. Wat een bestaan. 

nimf

De eendagsvlieg heeft het in zeker zin wel gemakkelijk. Hij hoeft niet te kiezen. Zijn levenspad is van a tot z bepaald en hij hoeft nooit te twijfelen aan de richting die hij zal uitgaan. Zijn levensdoel is klaar en helder. Hij schaamt zich niet over verkeerde beslissingen in het verleden. Hij is niet wrokkig over wat anderen hem hebben aangedaan. Hij is niet verdrietig over geluk dat voorbij is gegaan. Hij heeft geen zorgen of angsten over de toekomst. Hij heeft zelfs geen tijd om te piekeren. Of te bedenken wat hij vanavond gaat eten.

De mens…ik hoef het niet uit te leggen.

Soms is het best moeilijk mens te zijn. Net door al die mogelijkheden, kansen en bedreigingen. Elke dag maak ik honderden beslissingen, de ene met al wat meer gevolgen dan de andere. Niet alleen gevolgen voor mezelf maar ook voor anderen. Met momenten is dat erg vermoeiend en pieker ik me suf. Meditatie en yoga kunnen dan helpen om de geest te controleren en mogelijk helderheid en rust te vinden…maar vergis je niet: uiteindelijk ga je terug de wijde actieve wereld in en zet je stappen met goede of kwalijke resultaten. ‘Mens zijn’ blijft een zoektocht naar het juiste pad. Alleen jij zit aan het stuur en kiest de richting. Soms zit je helemaal juist, soms moet je op je schreden terugkeren, soms is het daarvoor te laat en is de terugweg afgesloten. En soms kwets je anderen onderweg.

Maar wil jij het zorgeloze leven van een eendagsvlieg?

Dus neem ik mezelf voor dat ik, wanneer ik me er nog eens over beklaag dat het leven toch een rollercoaster is, terugdenk aan die arme eendagsvlieg en aan zijn eenmalige vlucht.

Dan wroet ik toch liever verder in de modder op zoek naar het juiste groeipad. Terwijl ik onderweg ook nog lekker geniet, niet te vergeten :-). Hopelijk een lang leven lang. In de hoop en het geloof dat ik ooit een lotus word.