De stilte van Sarah

 Deze blog heet ‘de stilte van Sarah’. Misschien is het tijd dat ik eens probeer uit te leggen wat ik daarmee bedoel. Dat is, merk ik, niet zo een gemakkelijke opgave. Dit is één van de minder makkelijke teksten om te schrijven voor mij. Woorden zijn slechts woorden en schieten soms te kort. Ik ga het toch proberen!

Ik hou van de stilte. Enorm. Maar het is mogelijk niet dezelfde stilte waaronder veel mensen stilte verstaan. Dus moet ik eerst mijn definitie van stilte verduidelijken.

Stilte is in mijn wereld niet de afwezigheid van geluid. Afwezigheid van geluid bestaat trouwens niet echt. Wanneer ik op mijn kussen zit te mediteren in de zogenaamde stilte, is er buiten altijd wel wat gaande. Ik woon helemaal niet in een drukke straat, in tegendeel. Ons nederig huisje is omringd door groen. De bewoners van de natuur rondom ons huisje zijn evenwel zeer luidruchtig. Vogels in allerlei maten kwetteren van jewelste, op elk moment van de dag en elk op hun eigen manier. Het volume en de aard van het gefluit verandert naargelang het ochtend, middag of avond is. Wanneer het waait, hoor je de bladeren in de bomen wild tekeer gaan. Hoor je regelmatig getik? Dan weet je dat het regent en druppels tegen de ramen en op het dak vallen. Soms botsen dronken insecten halfblind telkens weer tegen het raam. In de lente vallen lieveheersbeestjes in onze slaapkamer – ze nesten daar ergens - pardoes uit de lucht en hoor je ‘plok’ wanneer ze de grond raken. De lente is de mooiste luistertijd want meestal maken koolmeesjes een nest op ons dak net boven onze slaapkamer en dan heb je geen wekker nodig. Ook binnen is het nooit echt stil. Zelfs wanneer Stijnlief slaapt en nog niet neuriënd onder de douche staat, is er altijd geluid. De trap kraakt, de verwarming tikt, er klinkt een licht gezoem dat ik niet eens weet thuis te brengen, er vliegt een mug rond mijn hoofd….En zelfs als het huis samen met Stijn in slaap lijkt, is er nog altijd wel mijn eigen rommelende maag of de lichte ruis van mijn ademhaling. Heb je dat trouwens al gevoeld, dat je lichaam nooit helemaal stil is? Er valt altijd wel iets te beluisteren.

Dus stilte in de betekenis van afwezigheid van geluid? Die heb ik waarschijnlijk nog nooit gehoord. Misschien dat je er het dichtst bij komt wanneer je ergens heel noordelijk enkel door een sneeuwlandschap wordt omringd…Ik denk dat sneeuw veel geluiden dempt, dus ja, dat komt misschien heel dicht bij een soort ijle stilte.

Soms kan je geluidloosheid enkele seconden betrappen. Tussen twee ademhalingen door. Tussen de ene tsjilp en de andere tsjilp. Het is heel fijn daarop te concentreren tijdens meditatie. Maar meestal is het gewoon nooit helemaal stil.

Wat bedoel ik dan met ‘stilte’?

Stilte is voor mij een heel bijzondere gemoedstoestand. Het kan stil zijn in mij terwijl buiten een betoging gaande is (bij wijze van spreken, het lijkt me wel een uitdaging op zijn minst). Stilte is het moment waarop mijn brein me met rust laat. Stilte is geen gedachteloosheid maar wel een staat waarin gedachten mij niet overnemen. Stilte is het moment waarop ik vrij ben, het moment waarop ik naar mijn gedachten en gevoelens kan kijken als die van iemand anders. Stilte is pauze nemen en enkel observeren, zonder oordeel, zonder voor- of afkeur, zonder ingrijpen. Stilte bereik ik soms tijdens meditatie en yoga maar even goed wachtend aan de kassa in de supermarkt of tijdens een wandeling of godbetert tijdens het strijken of de afwas.

Het gaat dus om een innerlijke stilte die je in feite altijd kan oproepen. Het is makkelijker je daarop te concentreren tijdens meditatie omdat je helemaal onbeweeglijk zit en je focus legt op één ding, bijvoorbeeld je ademhaling. Daardoor verleg je je aandacht van je gedachten en van alles wat je ‘moet’ doen of hebt gedaan naar de ruimte in en om je heen, hier en nu. Niet gisteren, niet morgen, alleen nu.

In die stilte ben ik dus heel radicaal in het huidige moment. En dan gebeurt er iets wat contradictorisch kan lijken: net omdat ik zelf zo stil ben, hoor ik alle geluiden om me heen – en in mezelf - en besef ik dat geluidloosheid niet bestaat. Omdat ik niet word meegezogen in gedachten, zorgen, plannen of herinneringen ontstaat er een geweldige alertheid voor wat nu gaande is.  Dit geldt in feite voor alle zintuigen – je kan dan dingen zien waar je voorheen nooit op had gelet, nieuwe geuren ruiken en allerlei sensaties voelen - maar bij mij zijn het vooral de geluiden die me opvallen. Ik heb nooit een beter gehoor dan in mijn stilte.

En wanneer ik stil ben en mij verwonder over al die geluiden, dichtbij en ver weg, hard en zacht, eentonig en afwisselend, scherp en dof, volgt vaak ontspanning en rust. Die wordt dan bijna altijd onderbroken door nieuwe gedachten, door afleiding. Dan keer ik zacht terug naar de stilte. En opnieuw. En opnieuw.

Uit de stilte die ik zo creëer in mijn hoofd, ontstaat ruimte. Ruimte geeft dan weer vaak een boost aan energie,  positieve gevoelens van liefde voor mezelf en de wereld of creativiteit en inzicht. Mogelijk borrelen nadien hele teksten op. Woorden die er tijdens de stilte helemaal niet zijn. En dat is het nu net. Ik weet niet hoe ik het uitleggen moet. Want het effect van stilte op mij is moeilijk uit te drukken met woorden omdat, zoals ik deze tekst begon, woorden tekort schieten. En dat brengt me dus bij een tweede schijnbare contradictie: de stilte is woordeloos maar helpt me nadien wél mijn woorden en gedachten te ordenen. 

Mijn innerlijke stilte is zeker en vast ook een uiterlijke stilte, in de zin dat het voor mij ook betekent dat ik niet spreek. Daarom ga ik bijvoorbeeld vaak wandelen in mijn eentje. Ik ga vaak een ‘toertje’ doen met een vriend of vriendin, zeker in coronatijden is dat een fijne manier om samen te zijn. Maar eerlijk is eerlijk: ik heb mijn woordeloze wandelingen even goed broodnodig. Enkele keren per jaar neem ik deel aan een stilte-retraite. Dat betekent dat je een heel weekend – of langer – in groep op een mooie locatie samen mediteert, eet en wandelt maar geen woord spreekt. Hoewel ik mezelf als vrij sociaal en een ‘babbelaar’ beschouw, zou ik die weekenden echt niet meer willen missen. Jezelf vrijaf geven van woorden. Het is prachtig en heeft een blijvend effect. Je zal het zelf moeten ontdekken als ik je nu nieuwsgierig maak, want juist: ik krijg het moeilijk uitgelegd 😉.

De stilte waarover ik het heb, is niet gelijk aan niet-denken. Het is het observeren van je denken en er bewust afstand van nemen. In mindfulness-kringen noemt men dat het ‘getuigenperspectief’. Dat was heel moeilijk om begrijpen voor mij in het begin en het heeft lang geduurd vooraleer ik getuige kon zijn van mijn eigen verdriet, pijn of boosheid. Het is veel makkelijker blij te kijken naar je vrolijkheid, dankbaarheid en geluk! Omdat het goed voelt. Dan krijg je een soort gelukzalige stilte. Toen ik echter leerde als een getuige naar mijn weerstanden, stressgevoelens en andere minder leuke emoties te kijken…heb ik pas de echte stilte ontdekt. Stilte kan dus ook moeilijk en confronterend zijn. Daarom is het begrijpelijk dat mensen ervan weglopen. De stilte leert je hoe het echt met je gaat en niet iedereen wilt dat weten.

Stilte maakt ook dat ik deze tekst durf publiceren hoe onvolmaakt ik weet dat hij altijd zal zijn. Stilte is een relativerend medicijn voor mijn perfectionistisch kantje. Stilte is de bestaansreden van deze blog, mijn kleine maar gelukmakende projectje. Stilte maakt me dus vrij - ik durf springen!- en tegelijk verbonden met alles en iedereen, samen aanwezig in het enige moment, het huidige. 

Stilte is kortom het mooiste geschenk dat ik mezelf heb leren geven. 

Gisteren zei één van mijn beste vriendinnen tijdens ons gezellige wandelingetje samen dat ik wel een beetje een specialleke was, zo iemand die alleen gaat wandelen, zélfs zonder hond 😉. Lieve schat, ik heb het met deze een beetje proberen uitleggen. Ik weet niet of het gelukt is 😊.

 

(Voetnoot voor wie zich herkent in deze tekst en meer wilt ontdekken: Ehipassiko organiseert stilteweekenden in het prachtige Boeddhistische klooster in Huy en in Cadzand. Meer info vind je op www.antwerpen-meditatie.be. Je hoeft helemaal niet Boeddhistisch te zijn om deel te nemen aan hun activiteiten. En ik kan dan zelf de waarde van stilte moeilijk onder woorden brengen, er zijn schrijvers die dat wél kunnen. Het mooiste boek over stilte dat ik mocht lezen is ‘Stilte in tijden van lawaai’ van Erling Kagge, een Noorse ontdekkingsreiziger en bergbeklimmer. )